Podejrzenie rażąco niskiej ceny w świetle art. 224 PZP powstaje, gdy:
Przy braku legalnej definicji „rażąco niskiej ceny” orzecznictwo sądów okręgowych oraz Krajowej Izby Odwoławczej wypracowało pewne opisowe rozumienie tego pojęcia.
Wyrok KIO z dnia 28 marca 2013 r., sygn. akt. KIO 592/13
„[…] o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne”.
Wyrok KIO z dnia 4 sierpnia 2011 r. sygn. akt. KIO 1562/11
„ […] cena rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia będzie ceną odbiegającą od jego wartości, a rzeczona różnica nie będzie uzasadniona obiektywnymi względami pozwalającymi danemu wykonawcy, bez strat i finansowania wykonania zamówienia z innych źródeł niż wynagrodzenie umowne, zamówienie to wykonać. Cena rażąco niska jest ceną nierealistyczną, nieadekwatną do zakresu i kosztów prac składających się na dany przedmiot zamówienia, zakładającą wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów i w takim sensie nie jest ceną rynkową, tzn. generalnie niewystępującą na rynku, na którym ceny wyznaczane są m.in. poprzez ogólną sytuację gospodarczą panującą w danej branży i jej otoczeniu biznesowym, postęp technologiczno-organizacyjny oraz obecność i funkcjonowanie uczciwej konkurencji podmiotów racjonalnie na nim działających”.
Wyrok SO w Katowicach z dnia 30 stycznia 2007 r., sygn. akt. XIX Ga 3/07
„[…] o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę”.
Nie wystarczy aby cena zasadniczo odbiegała od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen pozostałych ofert złożonych w postępowaniu. Istotne, aby była to cena taka, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby nieopłacalne. Musi to być cena rażąco niska w stosunku do konkretnego przedmiotu zamówienia, uwzględniającego specyfikę rynku.
Zamawiający może żądać od wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych, natomiast zgodnie z art. 224 ust. 5 PZP obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na Wykonawcy.
Wykonawca w pierwszej kolejności powinien odpowiedzieć sobie na pytanie na czym opierają się jego koszty wykonania przedmiotu zamówienia. W ślad za tym ustaleniem winien wykazać w wyjaśnieniach, powołując się na stosowną argumentację, że zaoferowana cena gwarantuje należytą realizację całego zamówienia, uwzględnia wszelkie niezbędne do tego elementy jak również wykazać dlaczego jest w stanie zaoferować cenę na takim, a nie innym poziomie, czyli poziomie odbiegającym od wartości zamówienia lub cen innych złożonych w postępowaniu ofert. Ponadto powinien wykazać, że przy zaoferowanej cenie jak również przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie przez niego umowy będzie opłacalne (wskazać w kalkulacji oferty zysk dla poszczególnych pozycji).
Tak złożone wyjaśnienia wykonawca zobowiązany jest poprzeć stosownymi dowodami potwierdzającymi wskazywane w wyjaśnieniach informacje. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy wykonawca powołuje się na istnienie po jego stronie pewnych szczególnie korzystnych warunków czy posiadanie pewnych szczególnych rozwiązań, które wpłynęły na sposób ukształtowania ceny. Nie dysponując dowodami zamawiający nie jest w stanie dokonać oceny czy okoliczności powodujące obniżenie ceny, na które powołuje się wykonawca, faktycznie zachodzą.
Konieczne jest wykazanie przez Wykonawcę w sposób mierzalny, jak szczególnie korzystne warunki wpływają na obniżenie kosztów realizacji zamówienia. Wykonawca powinien wykazać jak wyglądają koszty w nawiązaniu do liczb i gdzie występują oszczędności – jaką szacunkową oszczędność daje dany upust. Wyjaśnienia powinny się odnosić do warunków prowadzenia działalności gospodarczej wykonawcy w aspekcie prawnym, ekonomicznym, społecznym itp.
Przykładowe dowody jakie Wykonawca może przedłożyć wraz z wyjaśnieniami to: umowy z podwykonawcami, oferty uzyskane od współpracujących przedsiębiorców, oświadczenia od oferujących rabaty dla wykonawcy, kopie umów, np. leasingu, kupna sprzętu, dowody na okoliczność ponoszonych kosztów magazynowania, kosztów przesyłek towaru czy odbioru zużytych materiałów i ich utylizacji.
Jeżeli Wykonawca obawia się ujawnienia danych finansowych zawartych w umowach czy porozumieniach z współpracującymi przedsiębiorcami, może w piśmie powołać się tajemnicę przedsiębiorstwa. Powinien w tej sytuacji wykazać, że przekazywane w toku postępowania informacje można uznać za tajemnicę przedsiębiorstwa – informacje techniczne, technologiczne, organizacje przedsiębiorstwa lub inne informacje, które posiadają wartość gospodarcza. Powinny to być takie aspekty, dzięki którym wykonawca zyskuje przewagę rynkową umożliwiającą mu oferowanie świadczeń w podanej w ofercie cenie.
Zamawiający odrzuci ofertę Wykonawcy z rażąco niską ceną lub kosztem, który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym terminie lub jeżeli złożone wyjaśnienia wraz z dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu.
Vanessa Kunikowska
Radca Prawny
Photo by olieman.eth on Unsplash
