Kluczowe zmiany
Tarcza Antykryzysowa to pakiet rozwiązań, który ma za zadanie pomóc polskim firmom i ich pracownikom w przejściu przez kryzys wywołany pandemią wirusa COVID-19. Przepisy tzw. „Tarczy Antykryzysowej 1.0” wprowadzonej ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, zwanej w dalszej części artykułu Tarczą 1.0, obowiązują już od 1 kwietnia b.r. Rząd wciąż pracuje nad kolejnymi formami wsparcia dla przedsiębiorców i pracowników. Poniżej przedstawione są najważniejsze zmiany wprowadzone ustawą z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, zwaną w dalszej części artykułu Tarczą 2.0.
Nowe firmy również otrzymają wsparcie
Jedną z najważniejszych zmian jest możliwość objęcia pomocą, o której mowa w tzw. Tarczy Antykryzysowej, przedsiębiorstw, które powstały między dniem 1 lutego a dniem 1 kwietnia br. Do tej pory pomocą objęci byli jedynie przedsiębiorcy, którzy rozpoczęli działalność przed dniem 1 lutego 2020 r.
Większe firmy także skorzystają ze zwolnienia ze składek ZUS na 3 miesiące
Rozszerzony został krąg przedsiębiorców, którzy skorzystają z 3-miesięcznego zwolnienia z opłacania składek ZUS. W Tarczy 1.0 zwolnienie ze składek ZUS dotyczyło jedynie samozatrudnionych oraz przedsiębiorców zatrudniających do 9 pracowników. Po zmianach z wakacji składkowych skorzystają także firmy, które zatrudniają od 10 do 49 osób. Państwo pokryje połowę składek na ZUS tym przedsiębiorcom pod warunkiem, że w okresie 3 miesięcy utrzymają zatrudnienie. Do liczby pracowników określanej na potrzeby uzyskania zwolnienia z obowiązku opłacania składek nie wlicza się pracowników młodocianych.
Państwo przejmie na 3 miesiące pokrycie składek ZUS od przedsiębiorców działających nie tylko przed dniem 1 lutego br., ale również tych, którzy rozpoczęli działalność przed dniem 1 kwietnia 2020 r. Zwolnienie dotyczy składek za przedsiębiorcę i pracujące dla niego osoby. Zarówno przedsiębiorca, jak i pracujące dla niego osoby zachowają prawo do świadczeń zdrowotnych i z ubezpieczeń społecznych za okres zwolnienia ze składek. Ze zwolnienia ze składek nie skorzystają firmy, które znajdowały się w trudnej sytuacji w grudniu 2019 r. i nie regulowały należności, w tym składek pobieranych przez ZUS.
Zwolnienie ze składek ZUS spółdzielni socjalnych
Zwolnieniem z całości składek objęto też wszystkich płatników będących spółdzielniami socjalnymi, bez względu na liczbę pracowników.
Dłuższe postojowe dla samozatrudnionych i osób wykonujących pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej bez limitu przychodów
Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, a także zatrudnione w ramach umowy cywilnoprawnej będą otrzymywały przez 3 miesiące świadczenie w wysokości 80 proc. minimalnego wynagrodzenia, czyli 2.080 zł. Kwota ta nie podlega oskładkowaniu i opodatkowaniu. Pierwotnie wsparcie miało być udzielone na okres 1 miesiąca. Wykreślony został warunek, iż z tzw. postojowego można skorzystać, jeżeli przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe nie był wyższy od 300 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku. Obecnie z tego mechanizmu pomocowego można skorzystać niezależnie od osiąganych przychodów. spełniony musi zostać warunek spadku przychodów. Choć sam limit przychodowy został zniesiony, to przedsiębiorca musi wykazać, że w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jego przychód był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc. Jeżeli więc wniosek o postojowe składany jest w kwietniu, to przychód z miesiąca marca musi być przynajmniej o 15% niższy od przychodu osiągniętego w lutym.
Tarcza 2.0. stanowi, iż osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem 1 lutego 2020 r. i:
Co do osób zatrudnionych w ramach umowy cywilnoprawnej nowelizacja przewiduje wymóg zawarcia umowy cywilnoprawnej przed dniem 1 kwietnia 2020 r . Zgodnie z tzw. Tarczą 1.0. umowa taka musiała być zawarta przed dniem 1 lutego 2020 r. Zatem w tym przypadku stworzono możliwość skorzystania z pomocy również nowym przedsiębiorcom.
Świadczenie postojowe może zostać przyznane ponownie, na podstawie oświadczenia osoby uprawnionej, której wypłacono przedmiotowe świadczenie. Wypłata po raz kolejny świadczenia postojowego może zostać dokonana nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty tego świadczenia. Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego jest wykazanie w oświadczeniu, że sytuacja materialna wykazana we wniosku o ustalenie prawa do świadczenia postojowego nie uległa poprawie. Pozostawiono jednocześnie Radzie Ministrów możliwość podjęcia decyzji o ewentualnych kolejnych wypłatach w drodze rozporządzenia.
Bezzwrotne pożyczki w kwocie 5.000 zł nie tylko dla przedsiębiorców zatrudniających pracowników, a także dla samozatrudnionych
Tarcza 2.0. wprowadziła zmianę w zakresie możliwości ubiegania się o bezzwrotną pożyczkę z powiatowego urzędu pracy. Skorzystanie z tego instrumentu pomocowego umożliwiono także samozatrudnionym.
W dalszym ciągu został zachowany wymóg prowadzenia działalności gospodarczej przed dniem 1 marca 2020 r. Starosta może, na podstawie umowy, udzielić ze środków Funduszu Pracy jednorazowo pożyczki na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy, który prowadził działalność gospodarczą przed dniem 1 marca 2020 r. Przedsiębiorca, który chce ubiegać się o pożyczkę, nie musi wykazywać spadku przychodu.
Zgodnie z art. 15 zzd Tarczy 1.0.wniosek o pożyczkę mikroprzedsiębiorca składał do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, po ogłoszeniu naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy. We wniosku o pożyczkę mikroprzedsiębiorca oświadczał o stanie zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r. w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Pożyczka wraz z odsetkami na wniosek mikroprzedsiębiorcy podlegała umorzeniu, pod warunkiem, że mikroprzedsiębiorca ten przez okres 3 miesięcy od dnia jej udzielenia nie zmniejszył stanu zatrudnienia w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w stosunku do stanu zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r. We wniosku o umorzenie mikroprzedsiębiorca oświadcza o nie zmniejszeniu stanu zatrudnienia.
Przepisy powyższe zostały zmienione w Tarczy 2.0. w ten sposób, iż wykreślono wymóg oświadczania przez przedsiębiorcę o stanie zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r. oraz utrzymywania tego stanu przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pomocy. Zgodnie z nowymi postanowieniami Tarczy 2.0 wniosek o pożyczkę mikroprzedsiębiorca składa do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, po ogłoszeniu naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy. Pożyczka wraz z odsetkami na wniosek mikroprzedsiębiorcy podlega umorzeniu, pod warunkiem, że mikroprzedsiębiorca będzie prowadził działalność gospodarczą przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki. We wniosku o umorzenie mikroprzedsiębiorca oświadcza, że prowadził działalność gospodarczą przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki.
Środki uzyskane z pożyczki mogą być przeznaczone na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności, czyli np. na opłacenie podatków, składek czy kosztów wynajmu lokalu. Wydatków tych nie trzeba udokumentować - jednakże jest to zalecane dla celów dowodowych. Zaciągniecie pożyczki nie wyklucza możliwości skorzystania z innych form pomocy, takich jak zwolnienie z ZUS czy postojowe.
Rozszerzenie kręgu podmiotów, które mogą skorzystać z dofinansowania miejsc pracy z wojewódzkiego urzędu pracy
Przepisy Tarczy 1.0 stanowiły, że z rozwiązania przewidzianego w art. 15g, zgodnie z którym było możliwe, w razie wystąpienia spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, zwrócenie się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19, mogli skorzystać tylko przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Przepisy Tarczy 2.0 rozszerzają krąg podmiotów, które mogą skorzystać z tego rozwiązania również o:
Dopuszczalne jest obniżenie wymiaru czasu pracy o mniej niż 20%
Z dotychczasowego brzmienia art. 15g ust.8 Tarczy 1.0. wynikało, że przedsiębiorca, chcący skorzystać z dofinansowania wynagrodzeń pracowników objętych obniżonym wymiarem czasu pracy, mógł obniżyć wymiar czasu pracy o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu. Wykładnia tego przepisu budziła wątpliwości. Powszechnie przyjmowano, że wartość, o jaką można było obniżyć wymiar czasu pracy jest sztywna i zawsze musi wynosić 20%, choć interpretowano ten przepis również w inny sposób, wskazując, że możliwe jest obniżenie wymiaru czasu pracy o 15%, 10% czy nawet 1%. Ustawodawca znowelizował przedmiotowy przepis, wskazując że możliwe jest obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika maksymalnie o 20%. Przy takim brzmieniu przepisu nie budzi żadnych wątpliwości to, że pracodawcy mogą obniżyć wymiar czasu pracy pracownikom, w zależności od ich rzeczywistych potrzeb.
Zmiana warunków dofinansowania z powiatowego urzędu pracy
Oprócz dofinansowania z wojewódzkiego urzędu pracy, przedsiębiorcy, którzy odnotowali znaczne spadki obrotów gospodarczych (od 30%) mogą ubiegać się o dofinansowanie z powiatowego urzędu pracy. Dofinansowanie, zgodnie z postanowieniami Tarczy 2.0., może być przyznane mikroprzedsiębiorcom, małym oraz średnim przedsiębiorcom w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców na okres nie dłuższy niż 3 miesiące, przypadające od miesiąca złożenia wniosku, a nie, jak w poprzednich zapisach od dnia złożenia wniosku.
Kolejna zmiana dotyczy okresu utrzymania zatrudnienia pracowników objętych umową zawartą między przedsiębiorcą ubiegającym się o dofinansowanie a starostą. Zgodnie z zapisami Tarczy 2.0., przedsiębiorca jest obowiązany do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych w/w umową przez okres, na który przyznane zostało dofinansowanie. Tym samym dokonano zmiany korzystnej dla pracodawcy, gdyż, zgodnie z zapisami Tarczy 1.0. w tym przedmiocie, przedsiębiorca był obowiązany do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych umową przez okres dofinansowania oraz, po zakończeniu dofinansowania, przez okres równy temu okresowi. Okres ten został zatem skrócony o połowę.
Zasiłek dla rolników objętych kwarantanną
Rolnicy i pracujący z nimi domownicy mogą liczyć na zasiłek w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia tj. 1300 zł, jeśli ze względu na obowiązkową kwarantannę lub pobyt w szpitalu w związku z koronawirusem nie mogą wykonywać swojej pracy.
Zabezpieczenie środków finansowych służących powstrzymaniu COVID-19 przed egzekucją
Jeśli przedsiębiorca przeznaczy środki finansowe na walkę z koronawirusem, nie będą one podlegały egzekucji w ramach postępowania cywilnego, czynności komorników sądowych, administracyjnych organów egzekucyjnych. Również środki przekazywane przedsiębiorcom w ramach pomocy przewidzianej w Tarczy 2.0 są wolne od zajęć komorniczych.
Podsumowanie
Najważniejsze zmiany w tarczy kryzysowej 2.0 to:
Anna Zarzycka
Radca prawny
