Dnia 1 stycznia 2023 r. weszły w życie przepisy nowelizujące Kodeks cywilny i ustawę o prawach konsumenta w zakresie instytucji prawnej rękojmi. Wprowadzone zmiany stanowią implementację do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Unii Europejskiej, zwanej dyrektywą towarową. W wyniku nowelizacji nastąpiła przebudowa instytucji odpowiedzialności za wadę rzeczy sprzedanej.
Kontekst normatywny
Do ustawy o prawach konsumenta zostały wprowadzone przepisy regulujące sytuację niezgodności nabytego przez konsumenta towaru z umową – w szczególności z umową sprzedaży, umową dostawy lub umową o dzieło będące towarem. Wprowadzono także definicję legalną towaru, którym jest rzecz ruchoma, a także woda, gaz i energia elektryczna jeżeli są oferowane do sprzedaży w określonej objętości lub ilości.
Nowe przepisy ustawy o prawach konsumenta o niezgodności towaru z umową wyłączają zastosowanie norm Kodeksu cywilnego o rękojmi do umów nabycia towaru zawieranych przez konsumentów. W obecnym stanie prawnym, regulacja Kodeksu cywilnego o rękojmi obejmuje wyłącznie zawierane przez konsumentów umowy sprzedaży nieruchomości lub praw.
W Kodeksie cywilnym również nastąpiły zmiany, które dotyczą przepisów o rękojmi. Uchylono normy prawne, których pozostawienie prowadziłoby do braku spójności regulacyjnej z nowymi przepisami ustawy o prawach konsumenta. Nowelizacja prowadzi także do zgeneralizowania pojęcia wady rzeczy sprzedanej, które odnosi się zarówno do wad fizycznych jak i prawnych. Każda z postaci tych wad polega obecnie na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Przepisy wymieniają przykładowe wady fizyczne i wady prawne.
Prawa konsumenta
Jeżeli towar jest niezgodny z umową, konsument może żądać jego naprawy lub wymiany. Przedsiębiorca może jednak dokonać wymiany, gdy konsument żąda naprawy, lub przedsiębiorca może dokonać naprawy, gdy konsument żąda wymiany. Takie prawo przysługuje przedsiębiorcy jeżeli doprowadzenie do zgodności towaru z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy. Jeżeli w ogóle naprawa i wymiana są niemożliwe lub wymagałyby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy, może on odmówić doprowadzenia towaru do zgodności z umową. Jeżeli pomimo naprawy lub wymiany towaru, jest on nadal niezgodny z umową, konsumentowi przysługują dalsze uprawnienia, na podstawie których może obniżyć cenę towaru lub odstąpić od umowy. Konsument może od razu skorzystać z tych uprawnień jeżeli brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy bez uprzedniego żądania naprawy lub wymiany. Podobnie, można oświadczyć o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy jeżeli z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.
Konsument może powstrzymać się z zapłatą ceny do czasu naprawy lub wymiany towaru. Podobnie, jeżeli konsument złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny może wstrzymać się z jej zapłatą do czasu aż przedsiębiorca zwróci konsumentowi kwoty należne wskutek skorzystania z prawa obniżenia ceny.
Przedsiębiorca dokonuje zwrotu ceny przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument, chyba że konsument wyraźnie zgodził się na inny sposób zwrotu, który nie wiąże się dla niego z żadnymi kosztami.
dr hab. Dominik Bierecki, adwokat
wspólnik zarządzający w Kancelarii Jedliński, Bierecki i Wspólnicy w Gdyni
